Članom 1. ovog zakona članu 1.1a dodaje se pet tačaka kojima se definiraju pojmovi elektronskih, online i štampanih medija, pojam društvene mreže, govor mržnje, kao i zloupotreba javnih sredstava i resursa. 

U smislu ovog zakona, elektronski mediji su sve javne i privatne televizijske i radiostanice koje posjeduju dozvolu Regulatorne agencije za komunikacije (RAK). 

Online mediji definirani su kao internet-portali i druge internetske platforme koje su sredstva komunikacije s ciljem informiranja od javnog interesa. Štampani mediji definirani su kao štampane publikacije s ciljem informiranja od javnog interesa te su sredstva masovne komunikacije. 

Zakonom je propisana i definicija društvenih mreža, a one su internetske ili mobilne platforme koje pružaju mogućnost dvosmjerne interakcije kroz sadržaje i komunikacije koje je generirao korisnik, to jeste mediji dostupni na određenim platformama koji su dizajnirani da omoguće korisnicima kreiranje sadržaja, kao i interakciju s informacijama i njihovim izvorima. 

Govor mržnje zakonom je definiran kao svaki oblik javnog izražavanja ili govora koji izaziva ili potiče mržnju, diskriminaciju ili nasilje protiv bilo koje osobe ili grupe osoba, na osnovu rase, boje kože, nacionalnosti, spola ili vjere, etničkog porijekla ili bilo koje druge lične karakteristike ili orijentacije koja podstiče na diskriminaciju, neprijateljstvo i nasilje.

U smislu ovog zakona, pod zloupotrebom javnih sredstava i resursa smatra se bilo koje nezakonito korištenje sredstava i resursa države Bosne i Hercegovine, kao i entiteta, Brčko distrikta BiH i drugih jedinica lokalne (samo)uprave, a kojim kandidati na izborima i izbornim listama (javni i državni dužnosnici i neposredno izabrana lica) raspolažu u svrhu obavljanja službene dužnosti. Resursi su definirani kao pokretna i nepokretna imovina te svi ljudski resursi javnih institucija koji se koriste tokom radnog vremena. 

Članom 2. ovog zakona dopunjuje se stav (2) člana 2.15, a dopuna se odnosi na proširene nadležnosti Centralne izborne komisije BiH (CIKBiH). CIKBiH ima pravo izvršiti imenovanje novog ili zamjenskog člana općinske izborne komisije ukoliko se isto ne izvrši u zakonski definiranom roku. 

Zakonom se, kroz član 3, dopunjuje član 2.19 stavom (13), a kojim se definira zabrana zloupotrebe zakonskog prava na učešće u radu biračkog odbora kroz fiktivno predstavljanje, što je propisano i kroz član 7.3, stav (2) ovog zakona. 

Izmjena člana 6.7. vrši se kroz član 4. ovog zakona, a odnosi se proširene nadležnosti CIK-a BiH u smislu izdavanja naredbi tijelima poput izborne komisije, Centra za birački spisak, Centra za brojanje ili biračkog odbora, za preduzimanje mjera kojima se otklanjaju utvrđene nepravilnosti kroz službenu dužnost ili odlučivanje o prigovorima i žalbama. 

Stav (2) izmijenjenog člana 6.7. odnosi se na definiranje sankcija koje CIKBiH ima pravo izreći kao preventivnu mjeru. Iste uključuju mogućnost izricanja novčane kazne čija vrijednost ne prelazi 30.000 KM, uklanjanja imena kandidata s kandidatske liste ukoliko se utvrdi da je isti odgovoran za povredu, poništenje ovjere političke stranke, koalicije, liste nezavinog kandidata ili više njih, kao i zabranu angažiranja određenog lica za rad na biračkom mjestu, u Centru za birački spisak, općinskoj ili drugoj izbornoj komisiji uspostavljenoj u skladu s ovim zakonom, kao i u centrima za brojanje.  

Članom 5. zakon se dopunjuje članom 7.2a, a kojim se zabranjuje zloupotreba javnih sredstava nosiocima mandata. Stavom (2) definirane su sve radnje koje se smatraju zloupotrebom u smislu ovog zakona, a to su: 

1. uključivanje državnih službenika koji su podređeni kandidatu u obavljanju poslova u radnom vremenu u cilju promocije kandidata ili političkih subjekata

2. korištenje prostorija javnih ustanova i organa za obavljanje predizbornih aktivnosti ako korištenje istih prostorija nije zagarantovano drugim kandidatima i političkim subjektima pod istim uslovima

3. korištenje sredstava komunikacije, informacionih usluga, kancelarijske opreme javnih ustanova i organa za izbornu kampanju

4. korištenje sredstava prevoza u vlasništvu državnih, entitetskih, gradskih, kantonalnih ili općinskih organa i organizacija bez naknade ili po sniženim naknadama za aktivnosti kampanje. Ova se odredba ne odnosi na prevoz osoba koje se posebno štite u skladu sa zakonom koji se obavlja kao dio sigurnosnih mjera koje se primjenjuju u odnosu na visoke dužnosnike koji podliježu službenoj zaštiti koju pružaju nadležni organi prilikom obavljanja službene dužnosti ili postupanja po službenoj dužnosti

5. prikupljanje potpisa ili izborna kampanja koju provode lica koja obavljaju izabrane funkcije ili su državni službenici tokom službenih aktivnosti ili događaja koje organizuje javna ustanova ili organ.

Stavom (3) ovog člana naglašeno je da poštivanje navedenih ograničenja ne sprečava javne i izabrane dužnosnike ili državne službenike u procesu vršenja službene dužnosti. 

Tačka 7. prvog stava člana 7.3. Izbornog zakona BiH mijenja se članom 6, a izmjene se odnose na zabranu upotrebe govora mržnje, kao i objavljivanja ili upotrebe fotografija, simbola, audio i video zapisa, SMS poruka, internet-komunikacije, društvenih mreža i mobilnih aplikacija, kao i drugih materijala putem kojih se može širiti govor mržnje. 

Zakonom se također mijenja i stav (2) ovog člana, kojim se, od početka primjene ovih izmjena i dopuna, zabranjuje lažno predstavljanje u ime bilo koje političke stranke, koalicije, liste nezavisnog kandidata ili više njih. Nadalje, zabranjena je i zloupotreba zakonskog prava na učešće u radu biračkog odbora ispred jednog političkog subjekta, a koje ne slijedi odredbe člana 2.19. Izbornog zakona BiH, na način da se zaposleni subjekt fiktivno predstavlja u ime nekog političkog subjekta kojem je mjesto u biračkom odboru pripalo s ciljem pogodavanja drugom političkom subjektu kojem to mjesto u biračkom odboru nije pripalo. Ova zabrana primjenjuje se i na članove biračkog odbora.

Članom 7. ovog zakona mijenja se član 19.8. kojim su definirane novčane kazne za zaposlene ili angažirane u izbornoj administraciji za određene povrede, a koje mogu iznositi od 600 KM do 3.000 KM. Te povrede uključuju:

1. učešće u donošenju odluke koja može dovesti u sumnju njegovu sposobnost da djeluje nepristrasno (član 2.1)

2. neodređivanje biračkih mjesta na području općine za glasanje na svim nivoima vlasti u BiH (član 2.13, tačka 2)

3. neosiguravanje izbornog materijala za glasanje na svim nivoima izbora u BiH (član 2.13, tačka 4);

4. nedostatak obavještenja birača o svim informacijama neophodnim za provođenje izbora, u skladu s propisima CIK-a BiH (član 2.13, tačka 5);

5. nepravilno brojanje glasačkih listića na biračkim mjestima i u općinskim centrima za brojanje (član 2.13, tačka 7)

6. imenovanje predsjednika i članova biračkih odbora i njihovih zamjenika suprotno članu 2.19, stav (3)

7. kršenje zabrane iz člana 2.19, stav (13)-a

8. neažuriranje podatka u skladu s promjenom broja birača i propisima CIK-a BiH (član 3.8, stav (3), tačka b));

9. neosiguravanje uvida u izvod iz Centralnog biračkog spiska na teritoriji svoje općine (član 3.8, stav (3), tačka c));

10. neosiguravanje podatka za Centralni birački spisak kako je utvrđeno propisima CIK-a BiH (član 3.8, stav (3), tačka d));

11. nevođenje evidencije zahtjeva i prigovora i neočuvanje popratne dokumentacije (član 3.8, stav (4))

12. odredbu biračkih mjesta suprotno članu 5.1, stav (3)

13. neosiguravanje izbornog materijala za glasanje (član 5.3, stav (3))

14. neopravdano neprisutstvo tokom cijelog procesa glasanja i brojanja glasova (član 5.5)

15. nedostatak odredbe dužnosti članovima biračkog odbora (član 5.6, stav (2))

16. zapisnik o radu biračkog odbora ne sadrži podatke propisane ovim zakonom (član 5.7)

17. nedostatak objašnjena biraču o načinu glasanja i neosiguravanje tajnosti glasanja (član 5.11, stav (1))

18. nedostatak utvrđivanja identiteta birača i potpisa birača na izvodu iz Centralnog biračkog spiska u skladu s ovim zakonom (član 5.13)

19. izdavanje glasačkog listića ili više njih suprotno propisima koji reguliraju izdavanje glasačkih listića (član 5.13)

20. pomaganje licu pri glasanju na način koji nije u skladu s ovim zakonom (član 5.19, stav (2))

21. popunjavanje obrazaca suprotno članu 5.25 ili

22. podaci objedinjenih zbirnih rezultata glasanja za općinu nisu u skladu s članom 5.27.

Ukoliko članovi biračkog odbora izvrše povredu tačaka 1, 7. te tačaka od 13. do 21. ovog člana, kaznit će se novčanom kaznom u iznosu od 600 KM do 3.000 KM. Novčane kazne u iznosu od 3.000 KM do 10.000 KM izreći se mogu političkim subjektima u ime kojih je imenovan član biračkog odbora ukoliko izvrši povredu tačaka 1, 7. te tačaka od 14. do 21. 

Članom 8. mijenja se član 19.9. kojim su propisane novčane kazne za političke subjekte ukoliko:

1. u roku od deset dana ne dostavi izmjene podataka (član 4.22)

2. ukloni, prekrije, ošteti ili izmijeni štampani oglas, plakat, poster ili drugi materijal koji se, u skladu sa zakonom, koristi u svrhu izborne kampanje političkih stranaka, koalicija, listi nezavisnih kandidata ili nezavisnih kandidata (član 7.2, stav (2))

3. postavi oglas, plakat ili poster, odnosno napiše svoje ime ili slogan koji je u vezi s izbornom kampanjom u ili na zgradi u kojoj je smješten organ vlasti na bilo kojem nivou, javno preduzeće, javna ustanova ili mjesna zajednica ili na vjerskom objektu, na javnom putu ili javnoj površini, osim na mjestu predviđenom za plaketiranje i oglašavanje

4. zloupotrijebi javni resurs za vlastitu upotrebu i promociju političkog subjekta kojem pripada (član 7.2a, stav (2))

5. nosi i pokaže oružje na političkom skupu, biračkom mjestu ili njegovoj okolini, odnosno za vrijeme okupljanja u vezi s aktivnosti političke stranke, koalicije, liste nezavisnih kandidata ili nezavisnog kandidata u izbornom procesu (član 7.3, stav (1), tačka 1)

6. omete skup druge političke stranke, koalicije ili nezavisnog kandidata, kao i podstakne drugog na takve aktivnosti (član 7.3, stav (1), tačka 2)

7. spriječi novinara da obavi svoj posao u skladu s pravilima profesije i izbornim pravilima (član 7.3, stav (1), tačka 3)

8. obeća novčanu nagradu ili drugu materijalnu korist s ciljem dobivanja podrške birača ili prijeti pristalicama druge političke stranke, koalicije, liste nezavisnih kandidata ili nezavisnog kandidata (član 7.3, stav (1), tačka 4)

9. podstakne na glasanje lice koje nema pravo glasa (član 7.3, stav (1), tačka 5);

10. podstakne lice da glasa više puta na istim izborima ili da glasa u ime drugog lica (član 7.3, stav (1), tačka 6)

11. koristi se jezikom koji bi nekoga mogao navesti ili podstaći na nasilje ili širenje mržnje, ili objavi ili upotrijebi sliku, simbol, audio ili videozapis, SMS poruku, internet-poruku ili drugi materijal koji može tako djelovati (član 7.3, stav (1), tačka 7)

12. lažno se predstavi u ime bilo koje političke stranke, koalicije, liste nezavisnih kandidata ili nezavisnog kandidata, ili fiktivno predstavi politički subjekt kojem je dodijeljeno mjesto u biračkom odboru kako bi pogodovao drugom političkom subjektu kojem mjesto u biračkom odboru nije dodijeljeno (član 7.3, stav (2))

13. održi skup s ciljem izborne kampanje  (član 7.4, stav (1), tačka 1)

14. izloži na biračkom mjestu ili u njegovoj okolini bilo kakav materijal s ciljem uticaja na birače (član 7.4, stav (1), tačka 2)

15. koristi domaća i međunarodna sredstava komunikacije s ciljem uticaja na birače (član 7.4, stav (1), tačka 3)

16. koristi megafon ili druge razglasne uređaje s ciljem uticaja na birače (član 7.4, stav (1), tačka 4)

17. obavi bilo kakvu aktivnost koja omete ili opstruira izborni proces (član 7.4, stav (1), tačka 5)

18. ne podnese u roku od 30 dana od dana objave ovjere mandata u Službenom glasniku BiH izjavu o ukupnom imovinskom stanju na zahtijevanom obrascu (član 15.7 i član 15.8)

19. prekorači najveći iznos sredstava za finansiranje izborne kampanje iz člana 15.10.

20. vodi izbornu kampanju u periodu od dana raspisivanja izbora do dana službenog početka izborne kampanje (član 16.14, stav (3))

21. posmatrač, u toku posmatranja izbornog procesa, omete izbornu aktivnost i ne poštuje tajnost glasanja (član 17.2, stav (1))

22. posmatrač za vrijeme posmatranja izbornih aktivnosti ne nosi službenu akreditaciju i nosi bilo kakva obilježja ili oznake koje ga povezuju s određenom političkom strankom, koalicijom, listom nezavisnih kandidata ili nezavisnim kandidatom (član 17.2, stav (3)).

Iznos novčane kazne za ove povrede može biti izrečen u vrijednosti od 3.000 KM do 30.000 KM. Politički subjekt se također kažnjava ukoliko pristalica istog izvrši povredu tačaka od 2. do 17. stava (1), dok se za povredu tačke 1. ovog stava kažnjava i odgovorno lice političkog subjekta, koalicije ili liste nezavisnih kandidata novčanom kaznom u iznosu od 600 KM do 15.000 KM. 

Kandidat političkog subjekta kaznit će se novčanom kaznom u iznosu od 3.000 KM do 15.000 KM ukoliko izvrši povredu tačaka od 2. do 18. stava (1) ovog člana, dok će se zaposleni ili angažirani u izbornoj administraciji kazniti novčanom kaznom u iznosu od 600 KM do 3.000 KM ukoliko izvrše povredu tačaka od 2. do 18. ovog stava. 

Pored novčanih kazni, stavom (6) ovog člana propisana je i mogućnost CIK-a BiH da izrekne i druge sankcije definirane članom 6.7. Izbornog zakona BiH. 

Članom 9. definirano je okončavanje svih prekršajnih postupaka započetih prije stupanja na snagu ovih izmjena i dopuna, a koji su bili u skladu s odredbama zakona koji je bio na snazi u vrijeme izvršenja prekršaja, radi izbjegavanja sumnje. 

Stupanje na snagu ovog zakona definirano je članom 10, a isti stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja na službenoj internetskoj stranici Ureda visokog predstavnika ili prvog dana od dana objavljivanja u Službenom glasniku Bosne i Hercegovine, koji god od tih dana nastupi ranije.

Fotografija:ShutterStock via danas.rs