Prijedlozi i primjedbe izneseni na sjednici Narodne skupštine, javnoj raspravi, kao i dostavljeni pisani prijedlozi i primjedbe, odnosile su se na sljedeće:

• da se Nacrtom reguliše rad samo jednog broja neprofitnih organizacija, što se može smatrati diskriminacijom i nije u skladu s Evropskom konvencijom o osnovnim ljudskim pravima i slobodama, kao ni s odredbama Ustava Republike Srpske, zakonima o udruženjima i fondacijama i Poreskom postupku Republike Srpske,

• da se Nacrtom žele zabraniti pojedine aktivnosti, kao što je zagovaranje javnih politika izmjena zakona, što je jedna od osnovnih i suštinskih uloga u organizaciji civilnog društva, i to uvođenjem obaveze za označavanje materijala koji su rezultat djelovanja neprofitnih organizacija,

• da se Nacrtom vrši stigmatizacija neprofitnih organizacija koje budu kritikovale vlast kao agenata stranog uticaja i da će se agentom stranog uticaja smatrati svako udruženje koje dobije sredstva iz inostranstva za bilo koje svrhe, 

• da Registar neprofitnih organizacija već postoji pri Ministarstvu uprave i lokalne samouprave u koji se upisuju registrovana udruženja civilnog društva te je uvođenje novog nepotrebno, a sve neprofitne organizacije već podnose Agenciji za posredničke, informatičke i finansijske usluge jednom godišnje finansijski izvještaj, 

• da Nacrt ne predviđa nikakav blaži pravni lijek u slučaju da se utvrdi kršenje zakona, već se predviđa da Ministarstvo odmah zabrani rad,

• da zakon sužava prostor za djelovanje i stvara dodatni pritisak na rad neprofitnih organizacija, posebno onih koji u svojim planovima i programima imaju nešto što se vlasti ne sviđa, 

• da će se usvajanjem ovog zakona smanjiti demokratska prava i slobode građana, da je protivan duhu demokratskog društva i kao takav bit će prepreka težnji BiH da postane članica EU,

• da se udruženja razvrstavaju samo po osnovu finansiranja, i to bez ikakvog postavljenog ograničenja,

• da se zakonom zabranjuje bavljenje političkim aktivnostima neprofitnim organizacijama, što je suprotno Ustavu,

• da se zakonom nije definisalo šta su to agenti stranog uticaja,

• da je pitanje političke aktivnosti nejasno definisano i da će se zbog usvajanja ovog zakona udruženja i fondacije samo preregistrovati na nivo BiH,

• da se u zakon treba staviti odredba da će se tumačiti u skladu s odredbama o zaštiti ljudskih prava i praksom Evropskog suda za ljudska prava i Evropskog suda pravde i da se ovaj zakon ne treba odnositi na strane međunarodne organizacije, jer je BiH članica mnogih stranih organizacija,

• da od primjene zakona treba izuzeti organizacije koje finansira Republika Srbija, jer s Republikom Srbijom postoji Sporazum o specijalnim i paralelnim vezama.

Predlagač navodi da su razlike Prijedloga u odnosu na Nacrt rezultat prihvaćenih prijedloga, primjedaba i sugestija iznesenih na sjednici Narodne skupštine Republike Srpske, javnoj raspravi, kao i dostavljenim pisanim prijedlozima i primjedbama. Tako su, u odnosu na Nacrt, razlike u Prijedlogu sljedeće:

• prihvaćen je prijedlog i izmijenjen je član 1. kako bi se izbjegla mogućnost tumačenja da će se agentima stranog uticaja smatrati sve neprofitne organizacije osnovane u Republici Srpskoj koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti. Član 1. sada propisuje da se zakonom uspostavlja poseban Registar neprofitnih organizacija osnovanih u Republici Srpskoj koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti, političko djelovanje i političke aktivnosti neprofitnih organizacija koje ih određuje kao agente stranog uticaja, uređuju uslovi i način obezbjeđenja javnosti rada te propisuju druga pitanja u vezi s radom tih organizacija,

• u članu 2. dodat je novi stav (5), koji propisuje šta se smatra agentom stranog uticaja na način da se agentom stranog uticaja smatra neprofitna organizacija koju finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti, a koja se bavi političkim djelovanjem ili političkim aktivnostima propisanim članom 3. ovog zakona, kao i drugim aktivnostima koje se odnose na političko organizovanje i djelovanje usmjereno na ugrožavanje demokratije, narušavanje integriteta Republike Srpske, kršenje Ustavom zajamčenih sloboda i prava i raspirivanje nacionalne, rasne ili vjerske mržnje i netrpeljivosti,

• u članu 3. izmijenjen je stav (2) na način da se političkom aktivnosti označava svaka aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Republike Srpske ili predstavnicima Republike Srpske u institucijama Bosne i Hercegovine u smislu formulisanja politike, političkog ili javnog interesa Republike Srpske. Iz predloženog nacrta brisan je dio koji je propisivao da se političkom aktivnosti smatra i usvajanje ili izmjena propisa, a kako bi se izbjegla mogućnost tumačenja da se neprofitnim organizacijama ovim zakonom zabranjuje učestvovanje u postupku usvajanja ili izmjena propisa. Također je dodat i stav (4), koji propisuje da statut, djelovanje i aktivnosti neprofitnih organizacija ne mogu biti suprotni ustavnom poretku niti usmjereni na njegovo nasilno podrivanje, raspirivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje i netrpeljivosti ili diskriminacije zabranjene Ustavom i zakonom,

• u članu 4. Prijedloga, koji propisuje šta se neće smatrati političkim djelovanjem u smislu ovog zakona (oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica s invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informisanja), dodato je da se političkim djelovanjem neće smatrati ni djelovanje  u okviru ustavom zagarantovanih prava i sloboda,

• izmijenjen je član 8. te se propisuje da je neprofitna organizacija obavezna podnijeti prijavu Ministarstvu pravde RS u roku 15 dana od dana prijema finansijskih sredstava ili druge vrste pomaći od stranog subjekta, čime se upućuje da se u registar neće unositi neprofitne organizacije koje su do dana primjene zakona primale finansijska sredstva ili drugu vrstu pomoći od stranog subjekta ako od momenta početka primjene zakona tu pomoć više ne primaju,

• izmijenjen je i član 10. i precizirano da se podaci iz Registra, pored nadležnog inspekcijskog organa, mogu dati i sudu, tužilaštvu, organima unutrašnjih poslova ili nadležnom odboru Narodne skupštine Republike Srpske, a izuzetno, i drugim organima Republike Srpske na obrazložen zahtjev, ako za to postoji opravdan interes,

• izmijenjen je i član 16. na način da se propisuje da u slučaju da neprofitna organizacija u svom djelovanju postupa suprotno Ustavu i propisima Republike Srpske, djeluje i sprovodi aktivnosti na način kako je to propisano članom 3. ovog zakona, odnosno kao agent stranog uticaja na štetu individualnih i drugih prava građana, ili ukoliko Poreska uprava Republike Srpske utvrdi nepravilnosti u finansijskom poslovanju, Ministarstvo dostavlja prijedlog nadležnom sudu za zabranu obavljanja rada i podnosi prijavu protiv odgovornih lica u skladu s odredbama krivičnog zakonodavstva Republike Srpske.

Predlagač je istakao da nisu prihvaćene primjedbe da se od statusa stranih subjekata izuzmu strane međunarodne organizacije čiji je BiH član, kao i organizacije koje bi se finansirale iz Republike Srbije, jer se zakonom jasno precizira šta se smatra agentom stranog uticaja, tako da finansiranje neprofitnih organizacija od međunarodnih organizacija čiji je BiH član ili finansiranje od Republike Srbije ne znači automatsko sticanje statusa stranog subjekta.

Fotografija: freepik.com